Para ve Tarihi Kökeni

Kumar oynarsanız para algınızı kaybedersiniz ve bunu çok geç fark edersiniz. Para bir bakmışsınız sizin için bir aksesuara dönüşmüş. Bir para denk getirir kumarbaz. Sonra “o para”yı çok kolay kazandığı için adeta ezer çünkü taş taşıyarak, emek vererek ya da bilgisini ortaya koyarak kazanmamıştır. Hep gelecek sanır. Çağlayan ya! Sonra hooop! Alice harikalar diyarında… Bu kumarbaz algısı ya da diğer bir deyişle kumarbaz egosu sana neler yaptırır neler. Aşık olmuş gibi fantazya dünyalarında gezdirir adamı. Psp 5 hayallerinden sigara parası derdine düşersin.

Kumarı oynarken de bir ele bin dolar basmaktan, tek bir spine beş yüz dolar basmaktan çekinmez çünkü para o arkadaşımız için artık sadece bir sayıdan ibarettir. Önceki deneyimler paranın hep geleceğine dair garantiyi vermiş! Bu işi çözdü arkadaş… Kumarı para için oynayan kumarbaz, bir süre sonra paranın ne işe yaradığını unutur ve paraya yabancılaşır. Bu yüzden bu para denen şey ne menem bir şeymiş tarihinden felsefesine iyice dinleyin güzel kardeşim,

Romalılar, sevgili kardeşlerim,

Para, binlerce yıl önce insanlar arasında değer ölçüsü ve değişim aracı olarak ortaya çıkıyor. Bu takas ekonomisine modern ticarette barter deniyor. Örneğin fasulyen mi var kardeşim, “al şu ekran kartını,heee ver bana oradan iki çuval fasulye” gibi. Başlarda bu değişimi deniz kabukları, taşlar ya da az bulunan hayvan postlarıyla yapıyor insanlar. Mallarla emekleri, emekle buğdayı değiştirerek ekonomik ilişkilerini kuruyor, çoluk çocuğa karışıyorlar. Sonra devreye merkezi yönetimler yani devletler dahil olunca sistemi standart hale getiren madeni paralar ardından da kağıt paralar dahil oluyor. Sistem merkezileştikçe kontrol etme ihtiyacı hasıl oluyor ardından da elektronik para geliyor. Hoşgeldin mobil bankacılık kredisi bebek! Buna ayrıca değineceğiz. Tabi tüm bu yenilikler her seferinde insanların para sistemlerini karmaşıklaştırıyor, insanların para algısı değişiyor.

Para ve İnsan Psikolojisi

Bu kısım bizi biraz daha ilgilendiren kısım. Kafamızı kurcalayan, bizi hayallere ve hayal kırıklıklarına sürükleyen kısım. Para sadece bir ekonomik araç değil aynı zamanda psikolojik bir güçtür. Paran yoksa sevgilinle buluşmaya bile korkarsın arkadaşım. Kumara düşmüş çoğunluk erkektir. Erkek adam da parasız olmaz sevgili kardeşlerim. Şunu düşünün Anadolu’nun cevval yiğitleri: Annelerimizin dişinden tırnağından artırıp kenara koyduğu, çoğu kumar batağına düşüp kendini durduramayan arkadaşımızın “patlattığı” bu kaynak, o canım analarımızın ailesini psikolojik olarak daha iyi bir seviyede muhafaza etmek için oluşturduğu bir can simididir. Can simidiydi ve çoğunuzun evinde artık yok!

Kazanç ve kayıplarımızı da parayla ölçeriz. İşte şu kadar kazandım, bu kadar kaybettim dersin ama derken de paranın aslında ne boka yaradığını da unutmuşsundur. Gidip de bir yarım ekmek döner yiyeceğine üç harfli marketlerden hazır çiğ köfte dürümü iki öğüne bölüp karnını dolduran eminim ki çoktur. Para artık o kumarbaz için amaç değil hedef haline gelir. Bir sonraki eli finanse etmek için kullanılacak bir araç. O kadar. Bu mudur? Hayır güzel kardeşim, değil.

Beynin exe. dosyası olan dopamin kısmına ayrıntılı olarak daha sonra değineceğim ama kısaca bahsetmek gerekirse, oyunun içinde olmak beynine ve bağırsaklarına dopamin salgılatır. Dopamin denilen bu iki ucu keskin kılıç da beyninin ödül-ceza kısmını bırkalar. Tetikler demiyorum, adeta bırkalar. O bölgeyi böyle mıncıklar. Overdrive, overclock yapar bu bölgeyi. Kayıplar da stresi artırır, kaygıyı harlandırır. Beyindeki denge bir o uçta bir öbür uçta derken kumarbazın kaybettiği diğer önemli şeylerden bir diğeri de böylelikle para algısı olur. Neden gidip çalışayım da iki kilo kıyma parası yevmiye alayım diye hem işinden nefret eder, hem de dört kilo kıyma parasını yarım gol üzeri için riske atar.

Kumar ve Para Algısı

Kumar oyunları, insanın para ile kurduğu ilişkiyi dramatik şekilde etkiler. Kazanıldığında heyecan ve güç hissi verir, kaybedildiğinde ise sorumluluk ve değer ölçüleri kaybolur. Çocuğunun bez parasını, ilaç ya da mama parasını kaybedecek kadar gözü dönmüş kurbanlar bu şekilde oluşur. -Kurbanlar diyorum çünkü bu platformda enine boyuna anlattığımız kumar sistemi, bir insanın babalık sorumluluklarını dahi görmezden gelebilmesini sağlayacak güçte teşkilatlanmış ve oluşturulmuş korkunç mekanizmalar organizasyonudur.-

Kumar, parayı hem araç hem hedef hâline getirerek bireylerin ekonomik kararlarını dengesizleştirir. Bu yüzden kumarbazlar borç batağına düşer, derhal kurtulmak için harekete geçmezlerse sürünürler ve rezil bir hayat yaşarlar. Yaşadım, kendimden biliyorum. Umutsuzluğa kapılmayın, sadece takipte kalın. Çözümü ve aydınlık yarınlar yakın kardeşim. Artık perde kalkıyor!

Kredi ve Borç

Tarih boyunca insanlar parayı yönetmek için borç ve kredi sistemini geliştirdi. Kredi, ekonomik büyüme ve ticaret için bir araçtır. Ancak kumarbazlar için kredi, riskleri artıran bir tuzaktır ya da sonraki el için bir finansman modelidir. Borçlanarak kumar oynamak, maddi dengeni iyice bozar. Küçük borçlar hızla büyür ve kişiyi finansal kaosa sürükler.*

*Kredi ve bankalar konusunu ayrı bir başlıkta inceleyeceğim.

Faiz ve Ekonomi

Faiz, paranın zaman içindeki değerini ölçer ve ekonomik sistemin temel taşlarından biridir. Kredi ve faiz, tasarruf ve yatırım kararlarını yönlendirir. Kumar oynayanlar için faizli borçlar, günden güne psikolojik baskıyı artırır. Buna kaybetme riski ve ekonomik sıkıntıları da ekleyince kümülatif etki yapar. Neticesinde işini kaybedersin, ailenle aran açılır ve en sonunda karın evi terk eder. Çocuklarının kokusunun hayaliyle Mançurya Liginden gol beklersin. Tek tesellin, maaşına gelecek enflasyon farkıyla kredi borcunu daha rahat ödeme umudu olur.

Para Yönetimi ve Eğitim

Para yönetimi eğitimi, kişilerin finansal sorumluluklarını geliştirmeleri için kritik öneme sahiptir. Bu eğitim çocuk yaştan başlamalı, çocuklar küçük bütçeleri kendi istekleri doğrultusunda yönetmeyi öğrenmelidir. Gelir-gider dengesi, tasarruf, yatırım ve risk yönetimi konuları, kumarbazlık gibi sorunların önlenmesine yardımcı olur. Para eğitimi olmadan bireyler, kumar ve borç sarmalına kolayca düşebilir.

Dijital Para ve Modern Ekonomi

21. yüzyılda dijital paralar ve online bahis siteleri, parayı fiziksel sınırların ötesine taşıdı. Sanal para ve dijital oyun ortamları, para algısını daha da bulanıklaştırdı. İnsanlar kaybettiklerinde gerçek değerleri fark etmekte zorlandı çünkü parayı bir değer olarak değil, soyut bir kavram olarak görmeye başladılar.

Para, Kumar ve Toplum

Para sadece bireysel bir araç değil, toplumsal da bir güçtür. Ekonomi, toplumda adalet, sosyal ilişkiler ve aile dengesi üzerinde doğrudan etkilidir. Kumar bağımlılığı ve yanlış para algısı, toplumsal sorunlara yol açar; aile yıkımları, borç krizleri ve sosyal çatışmalar bu zincirin parçalarıdır. Toplumu aileler oluşturur. Ailelerin de başı tüm ataerkil toplumlarda erkektir. Erkek, eski çağlardan beri canını ortaya koyarak ailesini doyurmuş ve korumuştur. “Emek vermeyen erkek” bir nevi toplumun da temellerini sarsmıştır.

Sonuç

Para, tarih boyunca insan yaşamının merkezinde oldu. Adına şarkılar bestelendi; hayallerine şiirler, tiyatro oyunları yazıldı.

Ekonomik araçlardan psikolojik güç unsurlarına, kredi ve faiz sistemlerinden kumar ve bağımlılık etkilerine kadar uzanan bu yolculuk, parayı doğru yönetmenin ve bilinçli kullanmanın önemini ortaya koyuyor. Bu yazı para ile ilgili düşüncelerinizi sınıflandırmanıza yarayabilir. İlerleyen günlerde tüm başlıkları tek tek anlatacağız.